Print

1

          เจ้าพ่อประตูผา หรือพญามือเหล็ก บรรพบุรุษวีรชนผู้กล้าของล้านนาที่ต่อสู้กับข้าศึก ยืนถือดาบ หลังพิงหน้าผา จนนาทีสุดท้ายของชีวิต “ศาลเจ้าพ่อประตูผา” อนุสรณ์สถานที่เจ้าลิ้นก่าน เจ้าผู้ครองนครลำปาง ได้อัญเชิญดวงวิญญานของเจ้าพ่อประตูผามา ณ ที่แห่งนี้ เพื่อรำลึกถึงความกล้าหาญและคุณความดี ตลอดจนให้ปกป้องคุ้มครองภัยให้แก่ลูกหลาน โดยศาลเจ้าพ่อประตูผา ตั้งอยู่ที่ ต.บ้านดง อ.แม่เมาะ จ.ลำปาง เป็นศูนย์รวมจิตใจของผู้คนในชุมชน เมื่อขับรถผ่าน ณ บริเวณที่แห่งนี้ ผู้คนมักบีบแตรรถ เปรียบเสมือนการสักการะเจ้าพ่อประตูผาให้คุ้มครองการเดินทางปลอดภัยและราบรื่น โดยทุกเดือนเมษายนของทุกปีจะมีพิธีบวงสรวง และรดน้ำดำหัวเจ้าพ่อประตูผา ในปีนี้จัดขึ้นเมื่อ 22 เมษายน พ.ศ. 2566 ตรงกับขึ้น 3 ค่ำเดือนหก เนืองแน่นไปด้วยผู้คนที่เคารพและศรัทธาต่อองค์เจ้าพ่อประตูผา มีขบวนแห่เครื่องสักการะจากหน่วยงานต่างๆและผู้คนในชุมชน อย่างยิ่งใหญ่ โดยพิธีบวงสรวงจัดขึ้นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2529 จากการนำของคุณแม่อำพร วงศ์เสนาะ ร่างทรงเจ้าพ่อประตูผา, คุณแม่บุญรัตน์ มุขหริวัฒนานนท์ ร่างทรงเจ้าแม่เกี๋ยงคำ และกลุ่มศิษยานุศิษย์เจ้าพ่อประตูผา ร่วมกันจัดขึ้นมา

2

         หลังพิธีบวงสรวงสักการะเจ้าพ่อประตูผาแล้ว อีกหนึ่งประเพณีที่ยึดถือกันมาอย่างช้านานนั่นคือ ฟ้อนผีมด (ผีบรรพบุรุษ) และ ผีเม็ง (ผีเจ้านายชนชั้นปกครอง) โดยในบริเวณงาน จะมีการทำ "ผาม" หรือ "ปะรำ" ตกแต่งประดับอย่างสวยงาม มีผ้าแดงยาวโยงอยู่ตรงกลางผาม สำหรับให้ร่างทรงโหนเชิญผีมาเข้าทรง ด้านบนผามมีเครื่องเซ่นไหว้ รวมถึงเครื่องแต่งกายของร่างทรงอย่างผ้าโสร่ง ผ้าโพกหัวสีต่างๆ ให้แก่ผู้ฟ้อนนุ่งทับเวลาผีเข้า สำหรับการเข้าทรงของผีมดเมื่ออธิษฐานเสร็จผีก็จะเข้าทันที ส่วนผีเม็งนั้นต้องโหนผ้าแดงที่อยู่กลางผาม ร่างทรงจะหมุนตัวไปรอบๆ ผีจึงจะเข้า หากผีเข้าร่างทรงคนไหนแล้วจะมีคนนำเครื่องบวงสรวงมีขันข้าวตอกดอกไม้ ธูปเทียน น้ำขมิ้นส้มป่อย และมะพร้าวมาให้ โดยร่างทรงจะรับไว้แล้วจะลุกไปเลือกเสื้อผ้าเครื่องแต่งตัวและสวมทับเสื้อผ้าชุดเดิม จากนั้นจะร่วมฟ้อนรำตามท่วงทำนองเพลงปี่พาทย์บรรเลงเพลงพื้นเมืองล้านนาจังหวะคึกคักเร้าใจ สนุกสนาน

JOE 0062

JOE 0040

          ดร.อนุกูล ศิริพันธุ์ ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอเมืองลำปาง และกลุ่มศิษยานุศิษย์เจ้าพ่อประตูผา ได้กล่าวไว้ว่า “งานรดน้ำดำหัวเจ้าพ่อประตูผา ได้รับความร่วมมือจากภาครัฐ รัฐวิสาหกิจ เอกชน ค่ายฝึกรบพิเศษประตูผา ประชานในพื้นที่ รวมทั้งสายตระกูลผีปู่ย่า จาก จ.ลำพูน จ. เชียงใหม่ จ. พะเยา จ.แพร่ และ จ. เชียงราย จึงเป็นงานชุมนุมบูชาผีเจ้านาย ผีปู่ ผีย่า ครั้งใหญ่ที่สุดของล้านนา โดยผ่านร่างทรงที่ถูกคัดเลือกจากดวงวิญญาณของผีเจ้านายตามคติความเชื่อ ทำให้ในแต่ละปีนอกจากร่างทรงของเหล่าบรรดาผีเจ้านาย และเจ้าป่าเจ้าเขาที่มาประทับร่างทรงเป็นจำนวนมากแล้วยังคราคร่ำไปด้วยฝูงชนที่มาร่วมงาน การร่ายรำ ละเล่น ของร่างทรงแต่ละองค์มีทีท่าแตกต่างกันตามวัยวุฒิและพื้นเดิมของผู้ประทับทรง ไม่มีอภินิหารใดๆที่อาจนำมากล่าวอ้างได้ว่างานรื่นเริงของเหล่าผีเจ้านายเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างเหนือธรรมชาติ แต่สิ่งสำคัญที่ได้พบเห็นในสถานที่ประวัติศาสตร์แห่งนี้คือ ความสุข ความสนุกสนาน รื่นเริง และความสมัครสมานสามัคคีของชุมชนทุกหมู่เหล่าที่เชื่อว่าตนเป็นลูกหลานของเจ้าพ่อประตูผา”

JOE 0038